مسیح کاشانی

مسیح کاشانی، رکن ‌الدین مسعود

قرن: 11 (وف 1066/1057 ق)

طبیب، خطاط و شاعر متخلص به مسیح. معروف به حكیم ركناى كاشانى. وى مسیحا و مسیحى نیزتخلص مى‌ كرد. تعدادى از تذكره‌ ها او را مسیح ثانى نامیده‌ اند. اصلش از شیراز بود و در كاشان به دنیا آمد. از مشاهیر شعراى عصر خود و در طب و فلسفه و حكمت ماهر بود. خاندانش از دیرباز پیشه‌ ى پزشكى داشتند و پدرش در عهد شاه طهماسب سه سال طبیب دیوان بود و مدتى نیز در دربار سلطان محمد خدابنده طبابت مى‌كرد.

مسیح كاشانى نیز از آغاز جوانى در طبابت و شاعرى مشهور شد. وى از ملازمان و مقربان شاه عباس اول بود و در همین زمان به استقبال «خسرو و شیرین» حکیم نظامى به نام شاه، منظومه‌اى سرود و نام آن را «مجموعه‌ ى خیال» نهاد و در عین حال قصیده ‌هایى نیز در مدح پیامبر و ائمه‌ اطهار علیهم السلام سرود.

در «تذكره ‌ى میخانه» آمده كه شاه عباس سه روز در كاشان مهمان وى بوده و او در این ایام به امر شاه دیوان بابافغانى را غزل به غزل جواب گفته است. وى در هنر خوشنویسى نیز دست داشته و نستعلیق را خوش مى ‌نوشته است. ركن‌ الدین مسعود پس از مدتى به هندوستان رفت و ملازم اكبرشاه گشت و سپس به اللَّه ‌آباد سفر كرد و ملازم و مداح جهانگیر پادشاه شد. بعد از آن به چند شهر دیگر هند سفر نمود و در نهایت دوباره به دربار جهانگیر پادشاه بازگشت و در زمان جلوس شاه جهان در خدمت وى بسر برد.

در 1041 ق از دربار شاه جهان به زیارت خانه خدا رفت و ضمناً به مشهد مقدس مشرف شد. بعد از مدتى اقامت در مشهد به كاشان و اصفهان رفت و چون شاه صفى به او توجه ننمود به شیراز سفر كرد و آخرالامر به كاشان بازگشت و تا هنگام فوت در آنجا بسر برد.

از شاگردان او مى‌توان صائب تبریزى شاعر معروف را نام برد. ملك شاه حسین سیستانى شاگرد دیگر مسیح است كه بعد از ستایش استاد خود مى‌ گوید كه وى درقصیده از خاقانى پیروى مى‌كرده است. به طور كلى تذكره ‌ها سروده‌هاى او را تا صد هزار بیت نوشته ‌اند. تقى ‌الدین كاشى كتابى به نام «ضابطة العلاج» را در طب كه به زبان عربى است، به او نسبت مى‌دهد.

از دیگر آثارش:مثنوى «قضا و قدر»؛ «ساقى نامه»؛ منظومه‌ اى در برابر «مخزن الاسرار»؛ سه «دیوان» شعر، یكى در ایران و دو تا در هند، شامل قصیده و غزل و رباعى و قطعه.

منبع

• انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج5، ص238.